Po agresji niemieckiej i sowieckiej we wrześniu 1939 roku życie państwowe zeszło do konspiracji. Rząd polski działający na uchodźstwie – najpierw we Francji, a później w Londynie – kontynuował działalność władz państwowych z lat 1918–1939. W podziemiu odtworzono struktury władzy cywilnej oraz siłę zbrojną. Od 14 lutego 1942 roku była nią Armia Krajowa, najsilniejsza i najlepiej zorganizowana podziemna armia europejska II wojny światowej.
Pierwszym Dowódcą AK został generał Stefan Rowecki „Grot” – przedwojenny oficer, żołnierz I Brygady Legionów Polskich, uczestnik walk z bolszewikami, od pierwszych chwil po kapitulacji wrześniowej uczestnik konspiracji. Doprowadził do scalenia w Armię Krajową głównych odłamów konspiracyjnych. Tropiony przez Gestapo, został zdradzony przez hitlerowskich agentów i aresztowany 30 czerwca 1943 roku w lokalu konspiracyjnym na warszawskiej Ochocie. Odrzucił niemiecką ofertę współpracy. Prawdopodobnie został zamordowany tuż po wybuchu Powstania w Warszawie.
Armia Krajowa przeprowadziła łącznie ponad 110 tysięcy akcji, a w ponad 1200 z nich brała udział nie tylko niemiecka policja i żandarmeria, ale również Wermaht, także z wojskami pancernymi i lotnictwem. Przez cały okres działania AK wykolejono ok. 1300 pociągów, skutecznie utrudniając Niemcom prowadzenie walk na froncie wschodnim. Niemieckie ofiary Armii Krajowej sięgają 150 tysięcy osób.
To jednak nie wszystko. Armia Krajowa prowadziła również działalność wywiadowczą, dzięki czemu funkcjonariuszom udało się dotrzeć do wielu tajemnic III Rzeszy. Jednym z największych sukcesów była kradzież rakiety V-2, z której część przesłano do Wielkiej Brytanii. Rozpracowano również produkcję bomb V-1 i rakiet V-2, w całej Europie zlokalizowano wiele baz U-Bootów i zakładów Focke-Wulf.
Przyczyniono się także do klęski Hitlera na Łuku Kurskim, gdyż zdobyto niemieckie plany tej bitwy. Armia Krajowa była dla Niemców tak dokuczliwa, że w 1944 roku Heinrich Himmler powołał specjalną komórkę Gestapo do badania jej struktury i działalności.
Celem Armii Krajowej było prowadzenie oporu zbrojnego i przygotowanie do planowanego ogólnokrajowego powstania. Dla koordynowania działalności dywersyjnej powołane zostało Kierownictwo Dywersji (Kedyw) Komendy Głównej AK. Jego dowódcą został płk Emil Fieldorf ps. „Nil”. To żołnierze Kedywu dokonali zamachu na kata Warszawy Franza Kutscherę.
Zajmowanie terenów Polski przez Armię Czerwoną w 1944 roku uruchomiło akcję „Burza”, polegającą na atakowaniu wycofujących się Niemców i występowaniu wobec Sowietów w roli gospodarza. Ostatnim akcentem „Burzy” było Powstanie Warszawskie.
Nazwa Armii Krajowej jednoczyła także żołnierzy po jej formalnym rozwiązaniu na początku 1945 roku. Część żołnierzy i oficerów nie podporządkowała się rozkazowi demobilizacji ostatniego dowódcy AK generała Okulickiego „Niedźwiadka” i prowadziła zbrojną walkę ze zdobywającymi władzę w Polsce komunistami. Nazwa Armia Krajowa stała się na kilka najbliższych lat, a może nawet dziesięcioleci, symbolem niepodległości i patronowała wielu zabiegom o jej odzyskanie.
Dowódcy i żołnierze Armii Krajowej przez wiele lat Polski Ludowej byli tępieni i prześladowani. Do 1956 roku wielu z nich znalazło śmierć lub straciło lata życia w ubeckich więzieniach. Później ciągle należeli do obywateli drugiej kategorii.
Po 1989 roku Polska stara się oddać im należną cześć i znaczenie. Cześć i Chwała Bohaterom!
https://dzieje.pl/aktualnosci/70-lat-temu-powstala-armia-krajowa